Μια συναισθηματικά φορτισμένη ομάδα ιδεών ή εικόνων.

 

” [Ένα σύμπλεγμα] είναι η εικόνα μιας συγκεκριμένης ψυχικής κατάστασης που έχει έντονη συναισθηματική έκφραση και είναι, επιπλέον, ασυμβίβαστη με τη συνήθη στάση της συνείδησης. ” [“A Review of the Complex Theory,” CW 8, παρ. 201.]

“Η via regia (Βασιλική οδός) για το ασυνείδητο. . . δεν είναι το όνειρο, όπως θεωρούσε ο Freud, αλλά το σύμπλεγμα, που είναι ο αρχιτέκτονας των ονείρων και των συμπτωμάτων. Ούτε αυτή η via είναι τόσο “βασιλική”, αφού ο δρόμος που υποδεικνύεται από το σύμπλεγμα είναι περισσότερο σαν ένα τραχύ και ασυνήθιστα παραπλανητικό μονοπάτι. ” [Ibid., Par. 210.]

Από τυπικής απόψεως, τα συμπλέγματα είναι “συναισθηματικά χρωματισμένες εικόνες” που με το πέρασμα των χρόνων συσσωρεύονται γύρω από ορισμένα αρχέτυπα, για παράδειγμα «Μητέρα» και «Πατέρας». Όταν τα συμπλέγματα συγκροτούνται (constellated), είναι πάντοτε συνοδευόμενα από συναισθηματικά βιώματα. Είναι πάντα σχετικά αυτόνομα.

“Τα συμπλέγματα παρεμποδίζουν τις προθέσεις της βούλησης και διαταράσσουν τη συνειδητή ροή. Προκαλούν διαταραχές της μνήμης και μπλοκάρισμα στη ροή των συνειρμών. Εμφανίζονται και εξαφανίζονται σύμφωνα με τους δικούς τους νόμους. Μπορούν προσωρινά να εμμείνουν στη συνείδηση ή να επηρεάζουν τον λόγο και τη δράση με ασυνείδητο τρόπο. Με μια λέξη, τα συμπλέγματα συμπεριφέρονται σαν ανεξάρτητα όντα. ” [Psychological Factors in Human Behaviour, “, ibid., Παρ. 253.]

“Τα συμπλέγματα είναι στην πραγματικότητα “αποκομμένες ψυχές”. Η αιτιολογία της προέλευσής τους είναι συχνά ένα λεγόμενο τραύμα, ένα συναισθηματικό σοκ ή κάποιο τέτοιο πράγμα που σπάει ένα κομμάτι της ψυχής. Βεβαίως, ένα από τα πιο κοινά αίτια είναι μια ηθική σύγκρουση, η οποία τελικά απορρέει από την προφανή αδυναμία να επιβεβαιώσουμε την ολότητά μας” [“A Review of the Complex Theory,”, ibid., Par. 204.]

“Όλοι γνωρίζουν σήμερα ότι οι άνθρωποι “έχουν συμπλέγματα”. Αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό, αν και πολύ σημαντικό θεωρητικά, είναι ότι τα συμπλέγματα μπορούν να κατέχουν εμάς. ” [Ibid., Par. 200.]

Ο Jung τόνισε ότι τα συμπλέγματα από μόνα τους δεν είναι αρνητικά. Μόνο τα αποτελέσματά τους είναι συχνά αρνητικά. Με τον ίδιο τρόπο που τα άτομα και τα μόρια είναι τα αόρατα συστατικά των φυσικών αντικειμένων, τα συμπλέγματα είναι τα δομικά στοιχεία της ψυχής και η πηγή όλων των ανθρώπινων συναισθημάτων.

“Τα συμπλέγματα είναι κεντρικά ή κομβικά σημεία της ψυχικής ζωής που δεν θα θέλαμε να υπάρχουμε χωρίς αυτά. Πράγματι, δεν πρέπει να λείπουν, διότι διαφορετικά η ψυχική δραστηριότητα θα έπεφτε σε θανατηφόρο στασιμότητα. ” [“A Psychological Theory of Types,”, CW 6, παρ. 925.]

“Τα συμπλέγματα προφανώς αντιπροσωπεύουν ένα είδος κατωτερότητας με την ευρύτερη έννοια. . . [αλλά] το να έχουμε συμπλέγματα δεν σημαίνει απαραίτητα κατωτερότητα. Αυτό σημαίνει μόνο ότι υπάρχει κάτι ασύμβατο, μη αφομοιωμένο και ανταγωνιστικό, ίσως σαν εμπόδιο, αλλά και ως κίνητρο για μεγαλύτερη προσπάθεια και, ίσως, για νέες δυνατότητες να καταφέρουμε κάτι. ” [Ibid., Par. 925.]

“Ένας ορισμένος βαθμός του να είμαστε μονόπλευροι είναι αναπόφευκτος και, στο ίδιο μέτρο, είναι αναπόφευκτα και τα συμπλέγματα. ” “Psychological Factors in Human Behaviour,”, CW 8, παρ. 255.]

Η αρνητική επίδραση ενός συμπλέγματος εμφανίζεται συνήθως ως παραμόρφωση σε μία ή την άλλη ψυχολογική λειτουργία (συναίσθημα, σκέψη, διαίσθηση και αίσθηση). Αντί για την ορθή κρίση και την κατάλληλη συναισθηματική ανταπόκριση, για παράδειγμα, κάποιος αντιδρά ανάλογα με το τι υπαγορεύει το σύμπλεγμα. Όσο κάποιος δε συνειδητοποιεί τα συμπλέγματα, μπορεί να καταλήξει να οδηγείται από αυτά. Η κατοχή συμπλεγμάτων δεν σημαίνει από μόνο του νεύρωση. . . και το γεγονός ότι είναι επώδυνα δεν αποτελεί απόδειξη παθολογικής διαταραχής. Το να υποφέρεις δεν είναι ασθένεια. είναι ο συνηθισμένος αντίθετος πόλος στην ευτυχία. Ένα σύμπλεγμα γίνεται παθολογικό μόνο όταν νομίζουμε ότι δεν το έχουμε. [Psychotherapy and a Philosophy of Life, “, CW 16, παρ. 179.]

Η ταύτιση με ένα σύμπλεγμα, ιδιαίτερα την Αnima, τον Αnimus και τη Σκιά, είναι μια συχνή πηγή νεύρωσης. Στόχος της ανάλυσης σε τέτοιες περιπτώσεις δεν είναι να απαλλαγούμε από τα συμπλέγματα –λες και αυτό θα ήταν δυνατόν- αλλά να ελαχιστοποιήσουμε τα αρνητικά τους αποτελέσματα με την κατανόηση του ρόλου που παίζουν στα μοτίβα συμπεριφοράς και τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις.

“Ένα σύμπλεγμα μπορεί πραγματικά να ξεπεραστεί μόνο αν βιωθεί πλήρως. Με άλλα λόγια, αν θέλουμε να αναπτυχθούμε περαιτέρω, πρέπει να τραβήξουμε πάνω μας και να γευτούμε τα ίδια τα υπολείμματα, τα οποία, λόγω των συμπλεγμάτων μας, κρατούσαμε σε απόσταση. ” [“Psychological Aspects of the Mother Archetype,” “, CW 9i, par. 184.]

[Πηγή: Jung Lexicon, Daryl Sharp]