Εξατομίκευση

Μια διαδικασία ψυχολογικής διαφοροποίησης, που έχει στόχο την ανάπτυξη της ατομικής προσωπικότητας.

 

“Γενικά, είναι η διαδικασία με την οποία τα άτομα σχηματίζονται και διαφοροποιούνται. Ειδικότερα, είναι η ανάπτυξη του ψυχολογικού ατόμου ως ύπαρξης ξεχωριστής από τη γενική, συλλογική ψυχολογία” [Ibid., παρ. 757.]

“Ο στόχος της εξατομίκευσης δεν είναι τίποτα λιγότερο από το να απαλλαχτεί ο Εαυτός από τα ψεύτικα περιτυλίγματα της Persona από τη μία πλευρά και από την υποδηλωτική δύναμη των αρχέγονων εικόνων από την άλλη” [The Function of the Unconscious, CW 7, par. 269. ]

Η εξατομίκευση είναι μια διαδικασία που στηρίζεται στο αρχέτυπο ιδεώδες της ολότητας, η οποία με τη σειρά της εξαρτάται από μια ζωτική σχέση ανάμεσα στο εγώ και το ασυνείδητο. Ο στόχος δεν είναι να ξεπεραστεί η προσωπική ψυχολογία, να γίνει κανείς τέλειος, αλλά να εξοικοιωθεί με αυτή. Έτσι, η εξατομίκευση συνεπάγεται την αυξανόμενη συνειδητοποίηση της μοναδικής ψυχολογικής πραγματικότητας του ατόμου, συμπεριλαμβανομένων των προσωπικών πηγών και περιορισμών, και ταυτόχρονα μια βαθύτερη εκτίμηση της ανθρώπινης κατάστασης.

“Καθώς το άτομο δεν είναι απλώς ένα ξεχωριστό ον, αλλά από την ίδια του την ύπαρξη προϋποθέτει μια συλλογική σχέση, προκύπτει ότι η διαδικασία της εξατομίκευσης πρέπει να οδηγήσει σε πιο έντονες και ευρύτερες συλλογικές σχέσεις και όχι στην απομόνωση” [Definitions,” CW 6, par. 758.]

“Η εξατομίκευση δεν απομακρύνει τον άνθρωπο από τον κόσμο, αλλά συγκεντρώνει τον κόσμο στον εαυτό του. [“On the Nature of the Psyche,” CW 8, par. 432.]

“Η εξατομίκευση έχει δύο βασικές πτυχές: πρώτον, είναι μια εσωτερική και υποκειμενική διαδικασία ολοκλήρωσης, και δεύτερον είναι μια εξίσου απαραίτητη διαδικασία αντικειμενικών σχέσεων. Το ένα δε μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο, αν και μερικές φορές μπορεί να υπερισχύει το ένα από τα δυο. [The Psychology of the Transference,” CW 16, par. 448.]

Η εξατομίκευση και η ζωή των συλλογικών αξιών είναι ωστόσο δύο αποκλίνοντα πεπρωμένα. Σύμφωνα με την άποψη του Jung, συνδέονται μεταξύ τους με την ενοχή. Όποιος ξεκινάει μια, περισσότερο, προσωπική πορεία απομακρύνεται σε κάποιο βαθμό από τις συλλογικές αξίες, χωρίς όμως να χάνει τις πτυχές της ψυχής που είναι εγγενώς συλλογικές. Για να αποκαταστήσει αυτήν την «ερήμωση», το άτομο είναι υποχρεωμένο να δημιουργήσει κάτι που αξίζει, προς όφελος της κοινωνίας.

“Η εξατομίκευση αποκόπτει τους ανθρώπους από την προσωπική συμμόρφωση και επομένως από την συλλογικότητα. Αυτή είναι η ενοχή που αφήνει πίσω του το άτομο για τον κόσμο, δηλαδή την ενοχή που πρέπει να προσπαθήσει να εξαργυρώσει. Πρέπει να προσφέρει ” λύτρα” αντί για τον εαυτό του, δηλαδή πρέπει να φέρει αξίες που ισοσταθμίζουν την απουσία του στη συλλογική προσωπική σφαίρα. Χωρίς αυτή την παραγωγή αξιών, η τελική εξατομίκευση είναι ανήθικη και – περισσότερο από αυτό – αυτοκτονική. . . . Το άτομο που προχωράει στην εξατομίκευση δεν έχει κάποια a priori αξίωση για οποιοδήποτε είδος εκτίμησης. Πρέπει να είναι ικανοποιημένος με οποιαδήποτε εκτίμηση ρέει προς αυτόν από τις αξίες που ο ίδιος δημιουργεί. Η κοινωνία όχι μόνο έχει δικαίωμα, αλλά έχει επίσης το καθήκον να καταδικάσει το άτομο αν δεν καταφέρει να δημιουργήσει ισοδύναμες αξίες. ” (“Adaptation, Individuation, Collectivity,” CW 18, pars. 1095f.]

Η εξατομίκευση διαφέρει από τον ατομικισμό στο ότι η πρώτη αποκλίνει από τους συλλογικούς κανόνες αλλά διατηρεί το σεβασμό γι ‘αυτούς, ενώ ο τελευταίος τους αποφεύγει εξ ολοκλήρου.

“Μια πραγματική σύγκρουση με το συλλογικό πρότυπο προκύπτει μόνο όταν ένας ατομικός τρόπος ανυψώνεται σε κανόνα, ο οποίος είναι και ο πραγματικός στόχος του ακραίου ατομισμού. Φυσικά, αυτός ο στόχος είναι παθολογικός και εχθρικός προς τη ζωή. Συνεπώς, δεν έχει καμία σχέση με την εξατομίκευση, η οποία, αν και μπορεί να είναι μια ατομική παράκαμψη, ακριβώς γι ‘αυτό το λόγο χρειάζεται τον κανόνα για τον προσανατολισμό της προς την κοινωνία και για τη ζωτικά αναγκαία σχέση του ατόμου με την κοινωνία. Ως εκ τούτου, η εξατομίκευση της προσωπικότητας οδηγεί σε μια φυσική εκτίμηση του συλλογικού κανόνα. [Definitions,” CW 6, par. 761.]

Η διαδικασία της εξατομίκευσης, που επιδιώκεται συνειδητά, οδηγεί στην συνειδητοποίηση του εαυτού ως ψυχικής πραγματικότητας μεγαλύτερης από το εγώ. Έτσι, η εξατομίκευση είναι ουσιαστικά διαφορετική από τη διαδικασία απλώς να συνειδητοποιούμε πτυχές της προσωπικότητάς μας.

“Ο στόχος της διαδικασίας της εξατομίκευσης είναι η σύνθεση του εαυτού.” [The Psychology of the Child Archetype, CW 9i, par. 278.]

Ξανά και ξανά παρατηρώ ότι η διαδικασία της Εξατομίκευσης συγχέεται με απόκτηση μεγαλύτερης συνείδησης από το Εγώ και ότι το Εγώ είναι κατά συνέπεια ταυτισμένο με τον Εαυτό, κάτι το οποίο φυσικά παράγει μια απελπιστική εννοιολογική σύγχυση. Η Εξατομίκευση σε αυτή την περίπτωση δεν θα ήταν τίποτε παρά εγωκεντρικότητα και αυτοερισμός. Αλλά ο Εαυτός είναι κάτι απείρως περισσότερο από ένα απλό Εγώ, όπως έχει δείξει ο συμβολισμός από παλιά.” [On the Nature of the Psyche,” CW 8, par. 432.]

Κατά την άποψη του Jung, κανείς δεν έχει πετύχει ποτέ εντελώς την Εξατομίκευση. Ενώ ο στόχος είναι η ολότητα και μια υγιής σχέση με τον Εαυτό, η πραγματική αξία της Εξατομίκευση έγκειται σε αυτό που συμβαίνει στην διαδικασία.

“Ο στόχος είναι σημαντικός μόνο ως ιδέα. Το βασικό είναι το opus(έργο) που οδηγεί στο στόχο: αυτός είναι ο στόχος μιας ζωής.” [“The Psychology of the Transference,” CW 16, par. 400.]

[Πηγή: Jung Lexicon, Daryl Sharp]